Om te weten waar de trainingsmethode Pilates zijn oorsprong vindt, is het ook handig om te weten waar de persoon Pilates vandaan komt. Hoe is Meneer Pilates tot zijn filosofie gekomen? Even een kleine geschiedenisles dus.
Hocus, pocus, Pilates, wie??
Joseph Hubertus Pilates werd geboren op 9 december 1883 in een klein Duits plaatsje vlakbij Dusseldorf. Als kind was hij veel ziek. Hij leed aan botaandoening, astma en reumatische koorts. Bij gebrek aan goede medicatie en medische ingrepen streefde men er in die tijd naar om fit en sterk te blijven. Vooral mensen met een slechte gezondheid, zoals Joseph Pilates, kregen gymnastiekoefeningen voorgeschreven. Joseph ging hier fanatiek mee aan de slag en deed bovendien aan bodybuilding, duiken, skiën, boksen en andere vecht- en verdedigingssporten.
In 1913 reisde hij naar Engeland om te werken als bokser, zelfverdediging instructeur en als circusacrobaat. Die carrière was helaas van korte duur. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, werd hij samen met zijn circusgezelschap gevangengenomen. Gedurende de gehele oorlog zat hij vast in een kamp aan de westkust van Engeland. Daar was Joseph Pilates met een aantal anderen verantwoordelijk voor de dagelijkse trainingsroutine van de 24.000 gevangenen. Het is heel bijzonder dat geen van hen overleed aan de heersende grieppandemie. Tijdens zijn gevangenschap ontwikkelde Pilates zijn eerste ideeën over algehele fitheid en zijn skills als trainer.
Pilates en zijn methode
Na de oorlog werd Joseph teruggestuurd naar Duitsland; samen met een hoop werkervaring met gewonde gevangenen en soldaten. In Hamburg en Berlijn legde hij contact met verschillende artsen om meer te leren over het lichamelijk functioneren en welzijn. Deze kennis combineerde hij met holistische theorieën over hydrotherapie, triggerpoint therapie, ademwerk, meditatie en moderne dans.
Dit alles bij elkaar inspireerde Joseph Pilates tot het ontwikkelen van een bepaald trainingstoestel, de voorganger van de reformer. Hij gebruikte dit als hulpmiddel bij het verbeteren van fysiek letsel of verminderd functioneren, en om de algehele belastbaarheid van het lichaam te verhogen.
Begin jaren 20 paste Joseph Pilates zijn methode vooral toe in de bokswereld. In Berlijn werkte hij als trainer van professioneel boksers. Een van hen werd in 1930 wereldkampioen in het zwaargewicht.
Ook buiten de bokswereld werd Joseph steeds bekender. Zo werd hij gevraagd om de Duitse militaire politie te trainen. Pilates wist echter dat de Duitse regering in het geheim zijn krijgsmacht aan het opbouwen was. Met een nieuwe oorlog in het vooruitzicht zag hij van de functie af en immigreerde hij in april 1926 naar de Verenigde Staten. Op de boot ontmoette hij verpleegkundige en zijn toekomstige vrouw Anna Clara Zeuner.
Joseph in de VS
Samen met zijn broer Fred, die al in de VS woonde, verbeterde Joseph zijn trainingstoestel. Daarbij ontwikkelde hij een uitgebreid repertoire aan oefeningen voor op deze “reformer”. Dit bewegingsprogramma noemde hij uiteindelijk Contrology: “the complete coordination of body, mind and spirit.”
Clara was behoorlijk toegewijd aan de methode. Ze gaf zelf veel lessen en ze was manager van hun studio. Samen met haar verbeterde Joseph zijn programma. 1929 was voor hen een bijzonder jaar. Joseph werd staatsburger van de Verenigde Staten en zijn Pilates Universal Gymnasium werd officieel vastgelegd.
Ondertussen wonen Joseph en Clara in New York. Eind jaren 30 was dit the place to be voor dansers. Dit werd de wereld waar Joseph Pilates naam maakte. Hij stond erom bekend dat hij de blessures van de dansers kon verhelpen. Grote Amerikaanse dansprofessionals verwezen hun collega’s naar Joseph. Ted Shawn was een van de beroemde moderne dansers die regelmatig de Pilates Studio bezocht. Hij organiseerde danskampen en vroeg Joseph om hiervoor een trainingsprogramma te ontwikkelen. Tussen 1942 en 1947 gaf hij les op Teds kamp. Joseph had hier niet de mogelijkheid om zijn reformer te gebruiken. Daarom bedacht hij oefeningen voor op een oefenmat. Zo ontwikkelde de “mat Pilates” zoals de meesten Pilates kennen.
“Contrology” maakte een onderdeel uit van de training en het herstel van veel dansers. Een aantal van hen werd zelf Pilatesinstructeur, waaronder Romana Kryzanowska en Ron Fletcher. Deze eerste generatie instructeurs werd door Joseph zelf opgeleid. Dit geldt ook voor een groep cliënten en twee nichtjes van Joseph en Clara.
Pilates’ visie
Joseph Pilates legde zijn ideeën vast in twee boeken: “Your Health” in 1934 en “Return To Life Through Contrology” in 1945. Vooral in het laatste boek komt zijn visie het best naar voren. Joseph geloofde namelijk dat zijn methode elk facet in het leven verbetert; van individueel tot maatschappelijk niveau. Het systematisch en gedisciplineerd meester zijn over je fysieke en mentale welzijn, zou het persoonlijke bewustzijn vergroten en het menselijk lijden wegnemen. Zo zijn ziekenhuizen, herstellingsoorden, psychologische instellingen en gevangenissen minder nodig. Volgens Pilates’ visie heeft dit een positief effect op de hele wereld.
Verschillende artiesten en beroemdheden werden fanatieke volgers van Pilates. Ook zij geloofden dat de fysieke ontwikkeling een sterke basis vormt voor een gezond leven en sportieve activiteit.
Naast het aanspreken van deze doelgroep stak Pilates in de jaren 50 zijn energie in het veranderen van de medische en educatieve wereld. Hij was het niet eens met de passieve definitie van gezondheid, de beperkte visie op preventie en de slechte standaarden voor het fysieke functioneren. Hij wilde hier verandering in brengen. Helaas lukte hem het niet dit doel te bereiken.
Terwijl de medici geen oog hadden voor Pilates, werd de methode steeds meer geïntegreerd in de dansgemeenschap. Vanaf de jaren 60 kwam dit in verschillende dansopleidingen terug. Vooral veel choreografen van de moderne dans voegde de oefeningen van de mat-Pilates toe aan de warming-up. Vanuit New York verspreidde de trainingsmethode via de professionele dansers naar Parijs, New Mexico en California. Zij leerden Pilates’ filosofie en technieken aan een steeds groter wordende groep leerlingen en instructeurs.
Het einde van Joseph Pilates, of toch niet?
In oktober 1967 overleed Joseph Pilates op 83-jarige leeftijd. Zijn vrouw Clara ging tot 1970 door met lesgeven en het runnen van hun Pilatesstudio. Leerling, advocaat en vriend John Steel werd zakenpartner. Hij hielp Clara bij het management van het bedrijf en zorgde ervoor dat het bedrijf ook na Clara’s pensioen kon blijven bestaan. Uiteindelijk nam Romana Kryzanowska de verantwoordelijkheden over. In de jaren 80 gaf de tweede generatie Pilatesinstructeurs les. Ook ontwikkelden zij een formeel trainingsprogramma voor nieuwe instructeurs. Zo betekende het overlijden van Joseph en later Clara (1976) niet het einde van de Pilatesmethode.
Hoewel Joseph het in de jaren 50 niet voor elkaar kreeg om de medische wereld te enthousiasmeren voor zijn methode, lukte dit instructeur Ron Fletcher in 1983 wel. Zo zag dr. James Garrick, hoofd orthopedie van het St. Francis Hospital in San Francisco, de waarde van pilatestrainingen voor zijn patiënten. Garrick ondersteunde Fletcher bij het ontwikkelen van een medisch pilatesprogramma. Tegelijkertijd adviseerden ook orthopeden uit New York hun patiënten pilatesoefeningen te doen als onderdeel van hun revalidatie.
In 1995 kreeg Pilates meer aandacht in de media. De term werd zelfs opgenomen in het woordenboek. 5 jaar later werd in een rechtszaak bepaalt dat “Pilates” geen handelsmerk, maar een algemene aanduiding is. Er kan immers geen ander woord gebruikt worden voor deze trainingsvorm.
50 jaar na zijn dood is de droom van Joseph Pilates toch gerealiseerd. Zijn visie is een wereldwijd fenomeen. De voordelen van het beoefenen van Pilates voor lichaam én geest zijn alom bekend.
Bronnen
Latey, P. (2001). The Pilates method: history and philosophy. Journal of Bodywork and Movement Therapies, 5(1), 275-282. Doi: 10.1054/bwmt.2001.0237.
Pilates Method Alliance. (2019). The History of Pilates. https://nationalpilatescertificationprogram.org/PMA/PMA/About/History-of-Pilates.aspx#:~:text=Pilates%20first%20published%20his%20ideas,credo%20for%20total%20well%2Dbeing