Het is niet mooier te maken dan het is… De kans is groot dat jouw lichaam in een bepaalde mate beschadigt tijdens de bevalling. Maar gelukkig kan jouw lichaam zichzelf heel goed herstellen! Een wond geneest in vaste fasen met een minimale tijd.
Lees hoe dit natuurlijke proces verloopt en voorkom dat je jouw herstel onbewust vertraagt.
Tijdens een vaginale bevalling rekt een bekkenbodem 25% tot wel 245% uit. Het is niet gek dat dit in meer of mindere mate schade met zich mee brengt. Dit betreft vooral bindweefsel en spierweefsel. En wat dacht je van de buikwond na een keizersnede bevalling? 6 lagen worden doorgesneden of gescheurd om bij het kindje te komen. Ook hierbij gaat het vooral om bindweefsel.
Zo prachtig als de natuur jouw lichaam aanpast tijdens de zwangerschap en jou helpt je kindje op de wereld te zetten, zo fantastisch gaat zij direct na de bevalling aan de slag met herstelwerkzaamheden. Dit doet zij zoals gezegd volgens vaste fasen. De kunst is om je beweeggedrag per fase aan te passen. Ga je te snel, dan kan je herstellende weefsel opnieuw beschadigen en doe je weer een stapje terug. Je kunt je herstel immers niet versnellen, wel vertragen. Beweeg je daarentegen te weinig, dan weet het herstellende bindweefsel niet wat er van hem verwacht wordt en ontwikkelt het naar eigen inzicht. Dat is waarschijnlijk niet het inzicht waar jijzelf op de lange termijn blij van wordt. Het is dus handig te weten hoe jouw wond geneest en hoe jij je erop kunt aanpassen.
Ontstekingsfase
Direct nadat jouw bekkenbodem (of je onderbuik bij een keizersnede) is beschadigd, gaat de ontstekingsfase van start. Heb jij vooral een negatieve associatie met het woord “ontsteking”? Dat is niet nodig! Misschien verwart je het met “infectie” waarbij bacteriën in het lichaam binnendringen. Die wil je inderdaad liever niet hebben.
Nee, wees blij met de ontsteking, want die zet de eerste stap in jouw wondgenezing. Je herkent haar aan de roodheid, warmte, zwelling en pijn. De enorme hoeveelheid bloed dat ter plaatse komt, veroorzaakt de eerste twee tekenen. Het zet stollingsreacties aan waardoor het bloeden stopt. De witte bloedcellen verzorgen de natuurlijke afweer. Ze strijden tegen bacteriën, zelfs als die er uiteindelijk toch niet blijken te zijn. Andere cellen verwijderen al na een dag overtollig weefsel zoals bacterieresten, dode witte bloedcellen en bloedstolsels. Zo is het wondgebied schoon voordat de volgende fase begint.
De zwelling is niet zo zeer een ophoping van bloed, maar vooral van vocht. Het water (of oedeem) is nuttig tegen de eventuele bacteriën en voor de latere opbouwwerkzaamheden. Bij weefselschade voel je pijn doordat vrije zenuweinden gestimuleerd worden. In het bloed zitten stofjes die daar verantwoordelijk voor zijn. Door middel van pijn vraagt jouw lichaam aandacht voor de wond. Zorg er goed voor en vooral: neem je rust!
De ontstekingsfase duurt normaal gesproken een week. Daarna dooft ze uit.
Proliferatiefase
Een paar dagen na de start van de ontstekingsfase begint de proliferatiefase. De eerste fase is dan dus nog niet geëindigd. In het wondgebied worden twee processen tegelijkertijd in gang gezet. Dit is enerzijds de aanmaak van bloedvaatjes waardoor zuurstof en voedingsstoffen geleverd worden. Vanuit omliggende en intacte bloedvaatjes groeien nieuwe uitlopers. Al binnen twee tot drie dagen functioneert het nieuwe vaatje.
Anderzijds wordt nieuw bindweefsel (of ander weefsel) opgebouwd. Al vanaf de eerste week wordt volop collageen geproduceerd. Dit eiwit is de basis van de verbindende, stevige en elastische eigenschappen van bindweefsel. Er zijn verschillende soorten collageen. Het eerst gevormde collageen is allesbehalve stevig. Twee tot drie weken na de beschadiging is de treksterkte van dit nieuwe bindweefsel slechts 20%. Dit collageen is vooral een snelle overbrugging van de wond. Daarnaast voelt dit netwerk welke kanten het opgeduwd en getrokken wordt tijdens bewegen. Deze informatie wordt verwerkt door de producerende cellen. Zij maken nieuw collageen dat sterker is en in de juiste richting ligt. Als nieuw vormend bindweefsel onvoldoende informatie krijgt over bewegingen, verbindt het willekeurig om zich heen. Dit kan leiden tot verklevingen. Het weefsel verschuift dan minder goed en wordt stug.
De proliferatiefase duurt ongeveer drie tot vier weken. Dit hangt natuurlijk af van de omvang van de wond, en of de wondranden netjes gehecht zijn of onbehandeld van elkaar wijken. Dat laatste zal bij een bevalling niet aan de orde zijn ; )
Organisatiefase
Na de proliferatiefase is er geen toename meer van collageen. Wel is nog ongeveer vier maanden een balans tussen collageenafbraak en -aanmaak. Daarnaast wordt het collageen in de organisatiefase gestructureerd. Het nieuwgevormde bindweefsel gaat daardoor steeds meer lijken op de oorspronkelijke structuur. Mits je normaal beweegt. Bovendien worden de collagene vezels steeds dikker. Door deze reorganisatie neemt de treksterkte van het littekenweefsel toe.
Naast de vorming van bloedvaatjes en collageen in de vorige fase, is het ingroeien van zenuwvezels van belang. Zenuwen geven immers informatie over het littekengebied door aan de hersenen. Het brein zet vervolgens het lichaamsdeel via de zenuwvezels in beweging. De “integratie” van zenuwvezels is daarom enorm belangrijk voor de bewegingscoördinatie. Voel jij nog hoe je bekkenbodem aan- of ontspant na een vaginale bevalling? Of kun jij je buikspieren vinden na een keizersnedebevalling?
De organisatiefase kan anderhalf jaar duren. Er zijn veel factoren die invloed hebben op deze hersteltijd: grootte van de wond, het type weefsel, algemene weefselkwaliteit, voedingstoestand, beweging (niet te veel in het begin, niet te weinig op den duur) en noem maar op…
“9 maanden op, 9 maanden af” hoor je men zeggen. … En weet dat je dus nog meer tijd kunt incalculeren voor jouw herstel. Je hebt geen haast 😉
Bronnen
Neels, H. (2021). Het Bekkenbodemboek. Alles watje als vrouw over je bekkenbodem wil weten. Lannoo
Morree, J.J. de, (2014). Dynamiek van het menselijk bindweefsel. Functie, beschadiging en herstel. (6e) Bohn Stafleu van Loghum